USTAWA
z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o ochronie zwierząt.
(Dz. U. z dnia 23 września 1997 r.)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Zwierzę, jako istota żyjąca,
zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien
poszanowanie, ochronę i opiekę.
2. W sprawach nie uregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje
się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.
3. Organy administracji publicznej podejmują działania na
rzecz ochrony zwierząt, współdziałając w tym zakresie z odpowiednimi
instytucjami i organizacjami krajowymi i międzynarodowymi.
Art. 2. Ustawa reguluje postępowanie ze
zwierzętami:
1) domowymi,
2) gospodarskimi,
3) wykorzystywanymi do celów rozrywkowych,
widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych,
4) używanymi do doświadczeń,
5) utrzymywanymi w ogrodach
zoologicznych,
6) wolno żyjącymi (dzikimi),
7) obcymi faunie rodzimej.
Art. 3. W celu realizacji przepisów ustawy
właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego współdziałają
z samorządem lekarsko-weterynaryjnym, Państwową Inspekcją Weterynaryjną oraz z
innymi instytucjami i organizacjami społecznymi, których statutowym celem
działania jest ochrona zwierząt.
Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) doświadczeniu na zwierzęciu - rozumie
się przez to wykorzystanie zwierzęcia do celów naukowych lub dydaktycznych,
mogące u niego spowodować uszkodzenia ciała lub inne zaburzenia zdrowotne, w tym
ból, cierpienie, lęk, z wyjątkiem znakowania zwierząt,
2) humanitarnym traktowaniu zwierząt -
rozumie się przez to traktowanie uwzględniające potrzeby zwierzęcia i
zapewniające mu opiekę i ochronę,
3) konieczności bezzwłocznego uśmiercenia -
rozumie się przez to obiektywny stan rzeczy stwierdzony, w miarę możliwości,
przez lekarza weterynarii, polegający na tym, że zwierzę może dalej żyć jedynie
cierpiąc i znosząc ból, a moralnym obowiązkiem człowieka staje się skrócenie
cierpień zwierzęcia,
4) menażerii objazdowej - rozumie się przez
to podmiot gospodarczy prowadzący działalność w zakresie organizowania obwoźnych
wystaw zwierząt,
5) metodach alternatywnych w zakresie
przeprowadzania doświadczeń - rozumie się przez to nowoczesne metody badawcze,
nie wymagające przeprowadzania doświadczeń na żywym zwierzęciu,
6) ogłuszaniu zwierzęcia - rozumie się
przez to metodę profesjonalnego całkowitego wyłączenia świadomości zwierzęcia,
trwającego aż do jego śmierci,
7) okrutnych metodach w chowie i hodowli
zwierząt - rozumie się przez to działania lub zaniechania człowieka prowadzące w
sposób oczywisty do zmian patologicznych w organizmie zwierzęcia (somatycznych
lub psychicznych), zwłaszcza w postaci skutków znoszenia dotkliwego bólu,
przymuszania do określonego zachowania się (uległości) głodem, pragnieniem,
działaniem prądu elektrycznego (z wyjątkiem używania pastuchów elektrycznych,
treserów oraz urządzeń elektrycznych służących do przepędu zwierząt) bądź innymi
zabiegami tego rodzaju, w szczególności karmienie i pojenie zwierząt
przemocą,
8) okrutnym traktowaniu - rozumie się przez
to wymienione w ustawie przypadki znęcania się nad zwierzętami oraz inne
postępowanie właściciela bądź innej osoby, prowadzące do skutków porównywalnych
ze skutkami znęcania się,
9) pielęgnacji - rozumie się przez to
wszystkie aspekty relacji pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem, w szczególności
uruchamiane przez człowieka zasoby materialne i niematerialne, aby uzyskać i
utrzymać u zwierzęcia stan fizyczny i psychiczny, w którym najlepiej ono znosi
warunki bytowania narzucone przez człowieka,
10) przeciążaniu zwierząt - rozumie się przez to
zmuszanie do nadmiernego wysiłku energetycznego, nie odpowiadającego
możliwościom kondycyjnym zwierzęcia ze względu na jego stan fizyczny i
zdrowotny,
11) rażącym zaniedbaniu - rozumie się przez to
drastyczne odstępstwo od określonych w ustawie norm postępowania ze zwierzęciem,
a w szczególności w zakresie utrzymywania zwierzęcia w stanie zagłodzenia,
brudu, nie leczonej choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej
ciasnocie,
12) szczególnym okrucieństwie zabijającego
zwierzę - rozumie się przez to przedsiębranie przez sprawcę działań
charakteryzujących się drastycznością form i metod zadawania śmierci, a
zwłaszcza zadawanie śmierci w sposób wyszukany lub powolny, obliczony z
premedytacją na zwiększenie rozmiaru cierpień i czasu ich trwania,
13) ubojni - rozumie się przez to każdy zakład
pozostający pod państwową kontrolą sanitarną i weterynaryjną, przeznaczony do
wykonywania uboju zwierząt,
14) uwięzi - rozumie się przez to wszelkie
urządzenia mechaniczne krępujące swobodę ruchów zwierzęcia, w zakresie
możliwości przemieszczania się ponad ustalony zakres, jak też niektóre
urządzenia do kierowania ruchami zwierzęcia w sposób zamierzony przez
człowieka,
15) właściwych warunkach bytowania - rozumie się
przez to zapewnienie zwierzęciu możliwości egzystencji, zgodnie z potrzebami
danego gatunku, rasy, płci i wieku,
16) zwierzętach bezdomnych - rozumie się przez to
zwierzęta domowe lub gospodarskie, które uciekły, zabłąkały się lub zostały
porzucone przez człowieka, a nie ma możliwości ustalenia ich właściciela lub
innej osoby, pod której opieką trwale dotąd pozostawały,
17) zwierzętach domowych - rozumie się przez to
zwierzęta tradycyjnie przebywające wraz z człowiekiem w jego domu lub innym
odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez człowieka w charakterze jego
towarzysza,
18) zwierzętach gospodarskich - rozumie się przez
to zwierzęta utrzymywane w celach hodowlanych i produkcyjnych,
19) zwierzętach laboratoryjnych - rozumie się
przez to zwierzęta utrzymywane specjalnie w celu wykorzystania w doświadczeniach
naukowych, w szczególności myszy, szczury, świnki morskie, chomiki syryjskie
(złote), króliki, psy, koty, przepiórki, w miejscach zatwierdzonych lub
zarejestrowanych przez odpowiedni organ władzy,
20) zwierzętach wykorzystywanych do celów
specjalnych - rozumie się przez to zwierzęta, których profesjonalna tresura oraz
używanie odbywa się na podstawie odrębnych przepisów, regulujących szczegółowe
zasady działania jednostek Polskich Sił Zbrojnych, Policji, Straży Granicznej i
innych formacji podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, służb
kontroli celnej, ratownictwa oraz regulujących zasady szkolenia i wykorzystania
psów - przewodników osób ociemniałych.
Art. 5. Każde zwierzę wymaga humanitarnego
traktowania.
Art. 6. 1. Nieuzasadnione lub niehumanitarne
zabijanie zwierząt oraz znęcanie się nad nimi jest zabronione.
2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć
zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w
szczególności:
1) umyślne zranienie lub okaleczenie
zwierzęcia, nie stanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub doświadczenia na
zwierzęciu,
2) doświadczenia na zwierzętach powodujące
cierpienie, przeprowadzone z naruszeniem przepisów ustawy,
3) umyślne używanie do pracy lub w celach
sportowych albo rozrywkowych zwierząt chorych, w tym rannych lub kulawych, albo
zmuszanie ich do czynności mogących spowodować ból,
4) bicie zwierząt przedmiotami twardymi i
ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu,
bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn,
5) przeciążanie zwierząt pociągowych i
jucznych ładunkami w oczywisty sposób nie odpowiadającymi ich sile i kondycji
lub stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu,
6) transport zwierząt, w tym zwierząt
hodowlanych, rzeźnych i przewożonych na targowiska, przenoszenie lub
przepędzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres,
7) używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów
lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji,
powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć,
8) dokonywanie na zwierzętach zabiegów i
operacji chirurgicznych przez osoby nie posiadające wymaganych uprawnień bądź
niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej
ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było
zapobiec,
9) złośliwe straszenie lub drażnienie
zwierząt,
10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych
warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego niechlujstwa oraz
w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej
pozycji,
11) porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa
lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę
pozostaje,
12) stosowanie okrutnych metod w chowie i hodowli
zwierząt,
13) przeprowadzanie na zwierzętach testów środków
higienicznych i kosmetycznych powodujących cierpienie, jeżeli znane są
odpowiednie metody alternatywne.
Art. 7. 1. Zwierzę, które jest rażąco
zaniedbywane lub okrutnie traktowane, może być odebrane, czasowo lub na stałe,
właścicielowi bądź innej utrzymującej je osobie, na podstawie decyzji wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) podjętej z urzędu lub na wniosek organu Policji,
lekarza weterynarii albo inspektora Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce
lub upoważnionego przedstawiciela innej organizacji społecznej o podobnym
statutowym celu działania i przekazane do schroniska dla zwierząt albo pod
opiekę innej osoby lub instytucji.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podlega natychmiastowemu
wykonaniu.
3. W przypadkach nie cierpiących zwłoki, gdy dalsze
pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego
życiu, policjant, a także inspektor Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce
lub upoważniony przedstawiciel innej organizacji społecznej o podobnym
statutowym celu działania może odebrać mu zwierzę, zawiadamiając o tym
niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia przez ten
organ decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 3, kosztami
transportu, utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia obciąża się jego
dotychczasowego właściciela lub opiekuna.
5. Do należności z tytułu kosztów określonych w ust. 4
stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
6. Jeżeli zwierzę zostało odebrane z powodu rażącego
zaniedbywania go lub okrutnego traktowania przez właściciela lub przez inną
osobę za przyzwoleniem właściciela, z dniem uprawomocnienia się decyzji o
odebraniu wygasa jego prawo własności do tego zwierzęcia i staje się ono
własnością gminy. W takim przypadku wójt (burmistrz, prezydent miasta)
rozporządza zwierzęciem stosownie do okoliczności, w szczególności oddaje je do
schroniska, sprzedaje lub nieodpłatnie przekazuje na własność odpowiedniej
osobie albo instytucji.
Art. 8. 1. Programy nauczania i wychowania
szkolnego we wszystkich typach szkół powinny uwzględniać problematykę ochrony
zwierząt oraz tworzenie szkolnych organizacji przyjaciół zwierząt.
2. Minister Edukacji Narodowej, w porozumieniu z Ministrem
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ministrem Rolnictwa i
Gospodarki Żywnościowej, ustala podstawy programowe nauczania w zakresie
problematyki, o której mowa w ust. 1.
3. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej jest
obowiązany do przygotowania programu zmierzającego do upowszechniania znajomości
przepisów ustawy wśród rolników.
4. Wojewodowie są obowiązani realizować program, o którym
mowa w ust. 3, poprzez ośrodki doradztwa rolniczego.
Rozdział 2
Zwierzęta domowe
Art. 9. 1. Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma
obowiązek zapewnić mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami
atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę
pozycji ciała, odpowiednią karmę i stały dostęp do wody.
2. Uwięź, na której jest trzymane zwierzę, nie może powodować
u niego urazów ani cierpień oraz musi mu zapewnić możliwość niezbędnego
ruchu.
Art. 10. 1. Utrzymywanie psa rasy uznawanej
za agresywną wymaga zezwolenia właściwego organu gminy.
2. Wykaz ras psów, o których mowa w ust. 1, oraz warunki
wydawania zezwoleń określi, w drodze rozporządzenia, Minister Spraw Wewnętrznych
i Administracji, po zasięgnięciu opinii Związku Kynologicznego w
Polsce.
Art. 11. 1. Zapewnianie opieki bezdomnym
zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gmin.
2. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu
z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w
drodze rozporządzenia, zasady i warunki wyłapywania bezdomnych zwierząt.
3. Wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o
dalszym postępowaniu z nimi może odbywać się wyłącznie na mocy uchwały właściwej
rady gminy, podjętej po uzgodnieniu z państwowym lekarzem weterynarii
działającym na podstawie odrębnych przepisów oraz po zasięgnięciu opinii
upoważnionego przedstawiciela Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub
innej organizacji społecznej o podobnym statutowym celu działania.
4. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz inne
organizacje społeczne o podobnym statutowym celu działania mogą zapewniać
bezdomnym zwierzętom opiekę i w tym celu prowadzić schroniska dla zwierząt, w
porozumieniu z właściwymi organami samorządu terytorialnego.
Rozdział 3
Zwierzęta gospodarskie
Art. 12. 1. Kto utrzymuje zwierzęta
gospodarskie jest obowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków
bytowania.
2. Warunki chowu i hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów
i uszkodzeń ciała lub innych cierpień.
3. Zabrania się podawania zwierzętom w karmie hormonów
wzrostu.
4. Zabrania się tuczu gęsi i kaczek na stłuszczone
wątroby.
5. Obsada zwierząt ponad ustalone normy powierzchni dla
danego gatunku, wieku i stanu fizjologicznego jest zabroniona.
6. Zabrania się importu zwierząt i produktów zwierzęcych
uzyskanych w wyniku chowu lub hodowli z naruszeniem przepisów niniejszej
ustawy.
7. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania poszczególnych gatunków
zwierząt gospodarskich.
Art. 13. 1. Wprowadzenie dotychczas nie
stosowanej technologii chowu zwierząt wymaga uzyskania zezwolenia Ministra
Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, stwierdzającego, że spełnia ona wymogi
określone ustawą.
2. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, warunki, tryb i sposób wydawania zezwolenia, o którym
mowa w ust. 1.
Art. 14. 1. Sposób i warunki używania
zwierząt do pracy nie mogą stwarzać nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i
zdrowia ani zadawać im cierpienia.
2. Zabrania się w szczególności:
1) przeciążania zwierząt,
2) używania do pracy zwierząt chorych lub
niedożywionych,
3) używania uprzęży, wędzideł, rzędów
wierzchowych, juków, podków, pojazdów lub narzędzi mogących, ze względu na zły
stan techniczny lub niewłaściwą konstrukcję, spowodować obrażenia ciała lub
śmierć zwierzęcia,
4) używania do popędzania zwierząt
przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia,
5) zmuszania do wyczerpującego kłusu lub
galopu zwierząt ciągnących ładunek,
6) używania do zrywki drewna koni poniżej
piątego roku życia.
3. Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek
zapewnić im, w ciągu każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił, właściwy dla
danego gatunku.
Rozdział 4
Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych,
widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych
Art. 15. 1. Warunki występów, treningów i
tresury oraz metody postępowania ze zwierzętami wykorzystywanymi do celów
rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych nie mogą
zagrażać ich życiu i zdrowiu ani powodować cierpienia.
2. Warunki występów zwierząt, o których mowa w ust. 1, muszą
być określone w scenariuszu lub odpowiednim programie, zatwierdzonym przez osobę
posiadającą odpowiednie kwalifikacje.
3. Zabrania się stosowania wobec zwierząt farmakologicznych i
mechanicznych metod i środków dopingujących.
4. Zwierzęta, o których mowa w ust. 1, powinny mieć
zapewniony właściwy wypoczynek. Zabrania się w szczególności wykorzystywania
tych zwierząt bezpośrednio po transporcie, bez regeneracji
wypoczynkowo-ruchowej.
5. Zwierzętom, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić
opiekę lekarsko-weterynaryjną.
6. Minister Kultury i Sztuki w porozumieniu z Ministrem
Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i
tryb przyznawania uprawnień osobom odpowiedzialnym za przestrzeganie warunków, o
których mowa w ust. 2.
Art. 16. Zabrania się wykorzystywania zwierząt w
widowiskach i sportach noszących znamiona okrucieństwa, w szczególności zabrania
się organizowania walk z udziałem byków, psów, kogutów.
Art. 17. 1. Do tresury i pokazów dla celów
widowiskowo-rozrywkowych mogą być wykorzystywane tylko zwierzęta urodzone i
wychowane w niewoli i tylko takie, którym mogą być zapewnione warunki
egzystencji stosowne do potrzeb danego gatunku.
2. Tresura zwierząt dla celów widowiskowo-rozrywkowych i
obronnych może być prowadzona tylko przez osobę posiadającą odpowiednie
kwalifikacje zawodowe, w sposób nie powodujący cierpienia zwierzęcia.
3. Nie wolno prowadzić tresury zwierząt wyłącznie w celu
zwiększenia ich agresywności.
4. Zabrania się zmuszania zwierząt do wykonywania czynności,
które powodują ból lub są sprzeczne z ich naturą.
5. Zabrania się działalności menażerii objazdowych.
6. Zabrania się propagowania lub upowszechniania drastycznych
scen zabijania, zadawania cierpienia lub innej przemocy, ze strony człowieka,
której ofiarami są zwierzęta, chyba że sceny te mają na celu napiętnowanie
okrutnego zachowania wobec zwierząt.
7. Do zwierząt, o których mowa w ust. 2, stosuje się
odpowiednio przepisy art. 9.
8. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w
porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania
poszczególnych gatunków zwierząt wykorzystywanych do celów rozrywkowych,
widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych.
9. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, tryb i szczegółowe warunki nadawania uprawnień osobom, o
których mowa w ust. 2.
Art. 18. 1. Zwierzęta wykorzystywane do
celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych mogą być
przetrzymywane, hodowane i prezentowane jedynie w stadninach, cyrkach lub bazach
cyrkowych oraz w miejscach przeznaczonych dla zwierząt wykorzystywanych do celów
specjalnych, pod nadzorem państwowej służby weterynaryjnej.
2. Przetrzymywanie, hodowla lub prezentacja zwierząt, o
których mowa w ust. 1, musi być wykonywana w sposób gwarantujący bezpieczeństwo
ludzi i zwierząt.
Rozdział 5
Zwierzęta w ogrodach zoologicznych
Art. 19. 1. W ogrodach zoologicznych
utrzymuje się tylko zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli, a inne zwierzęta
jedynie wtedy, gdy wymaga tego dobro osobnika, populacji lub gatunku oraz cele
dydaktyczne.
2. Do ogrodów zoologicznych sprowadza się tylko te zwierzęta,
którym ogród zoologiczny może zapewnić warunki egzystencji stosowne do potrzeb
danego gatunku.
3. Nie należy doprowadzać do rozmnażania zwierząt, których
potomstwu nie zapewni się właściwej egzystencji.
4. Utworzenie nowego ogrodu zoologicznego wymaga uzyskania
zezwolenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa.
Art. 20. Zabrania się utrzymywania i hodowli poza
ogrodami zoologicznymi i właściwymi placówkami naukowymi oraz cyrkami zwierząt
drapieżnych i jadowitych groźnych dla życia ludzi bądź zwierząt.
Rozdział 6
Zwierzęta wolno żyjące (dzikie)
Art. 21. Zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro
ogólnonarodowe i powinny mieć zapewnione warunki rozwoju i swobodnego bytu, z
wyjątkiem tych, o których mowa w art. 23 ust. 1.
Art. 22. 1. Zabrania się wchodzenia w
posiadanie zwierząt wolno żyjących (dzikich) w celu:
1) preparowania zwłok zwierzęcych,
2) tworzenia kolekcji
- bez zezwolenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa.
2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa określi, w drodze rozporządzenia, zasady pozyskiwania zwierząt przez
preparatorów i kolekcjonerów, zasady ich kontrolowania oraz warunki, sposób i
tryb wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.
Art. 23. 1. Zwierzęta, które stanowią
zagrożenie dla życia, zdrowia lub gospodarki człowieka, mogą być
zwalczane.
2. Ministrowie: Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Zdrowia
i Opieki Społecznej oraz Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, po
zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody, Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce oraz Polskiego Związku Łowieckiego, określą, w drodze
rozporządzenia, warunki, czas i sposoby zwalczania zwierząt, o których mowa w
ust. 1.
Rozdział 7
Transport zwierząt
Art. 24. 1. Transport zwierząt odbywa się
środkami do tego celu przystosowanymi i jest prowadzony w odpowiednich
warunkach, a w szczególności:
1) zwierzęta muszą być prawidłowo
ulokowane, a używane uwięzi nie mogą im krępować leżenia i wstawania w czasie
transportu,
2) podłogi pojazdów używanych do transportu
powinny mieć odpowiednią nawierzchnię, zapewniającą przyczepność kończyn oraz
umożliwiającą utrzymanie higieny,
3) środki transportu zwierząt powinny
spełniać warunki utrzymania odpowiedniej temperatury, wentylacji, przestrzeni
oraz naturalnej pozycji,
4) w trakcie dłuższego transportu zwierzęta
muszą mieć zapewnioną odpowiednio często wodę i karmę oraz odpoczynek,
5) zwierzętom chorym lub rannym zapewnia
się niezwłocznie pomoc weterynaryjną,
6) zwierzęta wwożone do kraju oraz wywożone
za granicę muszą być wiezione najkrótszą drogą i bez zbędnych postojów, a ich
odprawa graniczna odbywa się poza kolejnością.
2. Zabrania się:
1) transportu zwierząt w okresie
okołoporodowym oraz młodych zwierząt oddzielonych od matek, niezdolnych do
przyjmowania stałych pokarmów,
2) przeładunku zwierząt bez odpowiedniego
zabezpieczenia.
3. Zwierzęta padłe oraz zwierzęta nie nadające się do
dalszego transportu muszą być usunięte na pierwszym postoju.
4. Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie zasad i warunków
wykonywania transportu, określonych w ust. 1-3, ponosi przewoźnik.
5. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej w porozumieniu z
Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministrem Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
zasady i warunki transportu zwierząt oraz maksymalny czas transportu dla danego
gatunku i przedziału wiekowego zwierząt oraz sposób postępowania ze zwierzętami
chorymi oraz padłymi.
Art. 25. Prowadzący pojazd mechaniczny, który
potrącił zwierzę, obowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu
stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb, o których mowa w art. 33
ust. 3.
Art. 26. 1. Zabrania się przetrzymywania,
obrotu oraz przewożenia przez granicę państwa, bez wymaganego zezwolenia,
zwierząt, ich części i produktów pochodnych, podlegających ograniczeniom na
podstawie umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest
stroną.
2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa ustala, w drodze rozporządzenia, wykaz zwierząt, których
przetrzymywanie, obrót i przewożenie podlega ograniczeniom, oraz określi
warunki, tryb i sposób wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.
Rozdział 8
Zabiegi na zwierzętach
Art. 27. 1. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne
na zwierzętach są dopuszczalne dla ratowania ich życia lub zdrowia oraz dla
koniecznego ograniczenia populacji i mogą być przeprowadzane wyłącznie przez
osoby uprawnione.
2. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne wykonywane
na zwierzętach lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji, bądź
związanych z nią schorzeń, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby uprawnione,
z zachowaniem koniecznej ostrożności i oględności, by ograniczyć cierpienie i
stres zwierząt.
3. Zabiegi powodujące ból wykonuje się w znieczuleniu ogólnym
albo miejscowym, z wyjątkiem tych zabiegów, które według zasad sztuki
weterynaryjnej wykonuje się bez znieczulenia.
Rozdział 9
Procedury doświadczalne z użyciem zwierząt
Art. 28. 1. Doświadczenia i testy na
zwierzętach są dopuszczalne tylko wtedy, gdy są konieczne do badań naukowych,
dydaktyki w szkołach wyższych lub ochrony zdrowia ludzi bądź zwierząt, jeżeli
celów tych nie można osiągnąć w inny sposób z powodu braku odpowiednich metod
alternatywnych. Osoba, która ma przeprowadzać doświadczenia i testy na
zwierzętach, ma obowiązek korzystać z międzynarodowej informacji w danej
dziedzinie nauki, by wyeliminować powtarzalność doświadczeń, jeżeli nie są one
konieczne.
2. W celu opiniowania doświadczeń i testów, o których mowa w
ust. 1, tworzy się Krajową Komisję Etyczną do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach,
zwaną dalej "Krajową Komisją Etyczną", oraz lokalne, w szczególności
międzyuczelniane lub uczelniane, komisje etyczne do spraw doświadczeń na
zwierzętach, zwane dalej "lokalnymi komisjami etycznymi".
3. Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych powołuje Krajową
Komisję Etyczną, liczącą 15 członków, w skład której wchodzą przedstawiciele
nauk biologicznych, medycznych, weterynaryjnych, humanistycznych oraz
przedstawiciele organizacji pozarządowych, których statutowym celem działania
jest ochrona zwierząt.
4. Krajowa Komisja Etyczna powołuje lokalne komisje etyczne,
liczące od 5 do 15 członków, w skład których wchodzą przedstawiciele nauk
biologicznych, medycznych, weterynaryjnych, humanistycznych oraz przedstawiciele
organizacji pozarządowych, których statutowym celem działania jest ochrona
zwierząt.
5. Krajowa Komisja Etyczna ustala ogólne zasady
funkcjonowania lokalnych komisji etycznych i wydawania przez nie opinii o
dopuszczalności przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach oraz
rozpatruje odwołania od opinii lokalnych komisji etycznych. Zezwolenie na
prowadzenie badań wydaje kierownik placówki upoważnionej do przeprowadzania
doświadczeń i testów na zwierzętach, o której mowa w ust. 8, biorąc pod uwagę w
szczególności opinię odpowiedniej komisji etycznej.
6. W obradach Krajowej Komisji Etycznej oraz lokalnych
komisji etycznych nie mogą uczestniczyć z prawem głosu osoby, których dotyczy
wydawana opinia.
7. Zabrania się przeprowadzania doświadczeń i testów na
zwierzętach bez uprzedniego uzyskania pozytywnej opinii lokalnej komisji
etycznej.
8. Doświadczenia i testy na zwierzętach mogą być
przeprowadzane wyłącznie w wyznaczonych placówkach naukowych szkół wyższych,
instytutach naukowo-badawczych, jednostkach Polskiej Akademii Nauk, urzędowych
laboratoriach weterynaryjnych oraz placówkach produkujących leki i biopreparaty,
przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje oraz indywidualne zezwolenie
wydane przez kierownika właściwej placówki naukowej.
9. Procedura doświadczeń i testów przeprowadzanych na
zwierzętach musi być zgodna z opinią lokalnej komisji etycznej, o której mowa w
ust. 7, i podlega kontroli.
Art. 29. 1. Do doświadczeń i testów należy
używać zwierząt umożliwiających uzyskanie celu naukowego lub diagnostycznego,
głównie pochodzących z hodowli, o których mowa w ust. 2.
2. Hodowlę zwierząt laboratoryjnych można prowadzić po
uzyskaniu zezwolenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
3. Zwierzęta przetrzymywane w zwierzętarniach muszą mieć
zagwarantowane odpowiednie dla gatunku warunki utrzymania, możliwość ruchu,
dostateczne zaopatrzenie w karmę i wodę oraz opiekę zapewniającą dobre
samopoczucie i zdrowie.
4. Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Rolnictwa i
Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z ministrami nadzorującymi placówki, o
których mowa w art. 28 ust. 8, określą, w drodze rozporządzenia, warunki, jakim
powinny odpowiadać hodowle zwierząt laboratoryjnych, oraz warunki, tryb i sposób
wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2.
Art. 30. 1. Doświadczenia powodujące ból lub
inne cierpienie należy przeprowadzać w znieczuleniu ogólnym albo miejscowym i
tylko raz na tym samym zwierzęciu, chyba że natura doświadczenia wymaga jego
powtórzenia. Tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy dobro nauki tego wymaga, można
dokonać doświadczenia bez znieczulenia.
2. Doświadczenia i prace badawcze, o których mowa w ust. 1,
wymagają każdorazowej zgody właściwej lokalnej komisji etycznej.
3. Zwierzę o wyższym rozwoju czynności psychicznych poddane
doświadczeniu, zdolne do życia, powinno być leczone i przekazane w miejsce
umożliwiające mu dalszą egzystencję.
4. Zwierzę poddane doświadczeniu, w wyniku którego nastąpiła
rozległa interwencja chirurgiczna, a natura doświadczenia nie wymaga utrzymania
go przy życiu i poddania leczeniu, uśmierca się przed przebudzeniem z
narkozy.
Art. 31. Zabrania się:
1) pozbawiania zwierząt używanych do
doświadczeń zdolności wydawania głosu,
2) przeprowadzania na zwierzętach testów
środków kosmetycznych oraz testów środków higienicznych, jeżeli dostępne są
metody alternatywne,
3) przeprowadzania dla celów dydaktycznych
doświadczeń na zwierzętach, powodujących ich zbędne cierpienie, jeżeli cel ten
można osiągnąć w inny sposób.
Art. 32. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia,
określi:
1) wykaz placówek naukowych uprawnionych do
przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach,
2) szczegółowe zasady powoływania,
organizację, działalność oraz finansowanie Krajowej Komisji Etycznej oraz
lokalnych komisji etycznych, o których mowa w art. 28 ust. 3 i 4,
3) warunki oraz tryb wydawania i cofania
uprawnień do wykonywania doświadczeń na zwierzętach oraz kwalifikacje osób
kierujących doświadczeniami,
4) szczegółowe warunki przeprowadzania
doświadczeń na zwierzętach oraz sposób i tryb ich kontrolowania,
5) sposób prowadzenia rejestru zwierząt
laboratoryjnych oraz dokumentacji doświadczeń na tych zwierzętach,
6) warunki bytowe w hodowlach zwierząt
laboratoryjnych i zwierzętarniach.
Rozdział 10
Uśmiercanie zwierząt
Art. 33. 1. Uśmiercanie zwierząt może być
uzasadnione wyłącznie:
1) potrzebą gospodarczą,
2) względami humanitarnymi,
3) koniecznością sanitarną,
4) nadmierną agresywnością, powodującą
bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego,
5) potrzebami nauki, z zastrzeżeniem
przepisów rozdziału 9.
2. Jeżeli zachodzą przyczyny, o których mowa w ust. 1 pkt
2-5, zwierzę może być uśmiercone za zgodą właściciela, a w braku jego zgody, na
podstawie orzeczenia lekarza weterynarii. Ustalenie właściciela i uzyskanie jego
zgody nie dotyczy zwierząt chorych na choroby zwalczane z urzędu.
3. W przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu
zakończenia cierpień zwierzęcia, potrzebę jego uśmiercenia stwierdza lekarz
weterynarii, inspektor Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub innej
organizacji o podobnym statutowym celu działania, funkcjonariusz Policji, straży
miejskiej lub gminnej, Straży Granicznej, pracownik Służby Leśnej lub Służby
Parków Narodowych, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej, strażnik łowiecki lub
strażnik Państwowej Straży Rybackiej.
4. W sytuacji, o której mowa w ust. 3, dopuszczalne jest
użycie broni palnej przez osobę uprawnioną.
Art. 34. 1. Zwierzę kręgowe w ubojni może
zostać uśmiercone tylko po uprzednim pozbawieniu świadomości przez osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje.
2. Pomieszczenie poczekalni przedubojowej powinno być
izolowane akustycznie i oddzielone przegrodą od pomieszczenia przeznaczonego do
pozbawiania świadomości. Podobnie powinno być oddzielone pomieszczenie
przeznaczone do pozbawiania świadomości od pomieszczeń, w których dokonuje się
wykrwawiania oraz dalszych czynności obróbki poubojowej.
3. W uboju domowym zwierzęta kopytne mogą być uśmiercane
tylko po uprzednim ich pozbawieniu świadomości przez przyuczonego
ubojowca.
4. Zabrania się:
1) uśmiercania zwierząt w okresie
okołoporodowym, z wyjątkiem potrzeb badań naukowych,
2) uśmiercania zwierząt kręgowych przy
udziale dzieci lub w ich obecności,
3) wytrzewiania (patroszenia), oparzania,
zdejmowania skóry, wędzenia i oddzielania części zwierząt stałocieplnych, przed
ustaniem odruchów oddechowych i mięśniowych.
5. Wymogów określonych w ust. 1 i 3 nie stosuje się przy
poddawaniu zwierząt szczególnym sposobom uboju przewidzianym przez obrządki
religijne.
6. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, kwalifikacje osób uprawnionych do zawodowego uboju,
dopuszczalne metody uśmiercania zwierząt stosownie do gatunku oraz organy
uprawnione do kontroli działalności osób, które zawodowo trudnią się ubojem
zwierząt lub dokonują uboju w ramach działalności hodowlanej bądź
gospodarczej.
Rozdział 11
Przepisy karne
Art. 35. 1. Kto zabija zwierzę z naruszeniem
przepisów art. 6 ust. 1, art. 33 lub art. 34 ust. 1-4 albo znęca się nad nim w
sposób określony w art. 6 ust. 2,
podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności
albo grzywny.
2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa ze
szczególnych okrucieństwem,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności
albo grzywny.
3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1, sąd
może orzec przepadek zwierzęcia, a w razie skazania za przestępstwo określone w
ust. 2, sąd orzeka przepadek zwierzęcia
- jeżeli sprawca jest jego właścicielem.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 2,
sąd może orzec wobec sprawcy zakaz wykonywania określonego zawodu, prowadzenia
określonej działalności lub wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które
są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, a także może
orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa
oraz przedmiotów pochodzących z przestępstwa.
5. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 2,
sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 25 zł do 2.500 zł na rzecz Towarzystwa
Opieki nad Zwierzętami w Polsce albo na inny cel związany z ochroną zwierząt,
wskazany przez sąd.
Art. 36. 1. Kto narusza zakaz, o którym mowa
w art. 20,
podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności
albo grzywny.
2. Kto narusza zakaz, o którym mowa w art. 26 ust. 1,
podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności
albo grzywny.
3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd
może orzec:
1) przepadek narzędzi lub przedmiotów
służących do popełnienia przestępstwa oraz przedmiotów pochodzących z
przestępstwa,
2) przepadek albo odesłanie zwierzęcia do
państwa eksportującego na koszt właściciela.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd
może orzec nawiązkę w wysokości od 25 zł do 2.500 zł na rzecz Towarzystwa Opieki
nad Zwierzętami w Polsce albo na inny cel związany z ochroną zwierząt, wskazany
przez sąd.
Art. 37. 1. Kto narusza nakazy albo zakazy
określone w art. 9, art. 12 ust. 1-6, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 15 ust. 1-5,
art. 16, art. 17 ust. 1-7, art. 18, art. 19, art. 22 ust. 1, art. 24 ust. 1-3,
art. 25, art. 27, art. 28 ust. 1 i 7-9, art. 29 ust. 1-3, art. 30 i w art.
31,
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo do czynu określonego
w ust. 1 jest karalne.
3. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1,
można orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia
wykroczenia oraz przedmiotów z niego pochodzących, jak również można orzec
przepadek zwierzęcia.
4. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w ust. 1,
można orzec nawiązkę w wysokości do 1.000 zł na rzecz Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce albo na inny cel związany z ochroną zwierząt.
Art. 38. Minister Rolnictwa i Gospodarki
Żywnościowej w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa oraz Ministrem Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
tryb i zasady wykonania orzeczenia o przepadku zwierzęcia.
Art. 39. 1. W sprawach o przestępstwa
określone w art. 35 ust. 1 i 2, jeżeli nie działa pokrzywdzony, prawa
pokrzywdzonego może wykonywać Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz
inne organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona
zwierząt.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia,
organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona zwierząt,
uprawnione do działania określonego w ust. 1.
Art. 40. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w
Polsce oraz inne organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest
ochrona zwierząt, mogą współdziałać z właściwymi instytucjami państwowymi i
samorządowymi w ujawnianiu oraz ściganiu przestępstw i wykroczeń określonych w
ustawie.
Rozdział 12
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i
końcowe
Art. 41. W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. -
Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 114, z 1981 r. Nr 24, poz. 124, z 1982 r.
Nr 16, poz. 125, z 1983 r. Nr 6, poz. 35 i Nr 44, poz. 203, z 1984 r. Nr 54,
poz. 275, z 1985 r. Nr 14, poz. 60 i Nr 23, poz. 100, z 1986 r. Nr 39, poz. 193,
z 1988 r. Nr 20, poz. 135 i Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 34, poz. 180, z 1990
r. Nr 51, poz. 297, Nr 72, poz. 422 i Nr 86, poz. 504, z 1991 r. Nr 75, poz. 332
i Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1994 r. Nr 123, poz. 600, z 1995
r. Nr 6, poz. 29 i Nr 60, poz. 310 oraz z 1997 r. Nr 54, poz. 349, Nr 60, poz.
369, Nr 85, poz. 539, Nr 98, poz. 602, Nr 104, poz. 661 i Nr 106, poz. 677)
skreśla się art. 62.
Art. 42. Do czasu wydania przepisów wykonawczych
do ustawy, nie dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy od dnia jej wejścia w
życie, stosuje się odpowiednio przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są sprzeczne z
ustawą.
Art. 43. Traci moc rozporządzenie Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 1932 r.
Nr 42, poz. 417, z 1969 r. Nr 13, poz. 95, z 1971 r. Nr 12, poz. 115 i z 1997 r.
Nr 88, poz. 554).
Art. 44. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni
od dnia ogłoszenia, z tym że przepis art. 12 ust. 4 oraz art. 34 ust. 3 w
zakresie wykonywania uboju przez przyuczonego ubojowca wchodzi w życie z dniem 1
stycznia 1999 r.